Görsel Algıyı Etkileyen Faktörler Nelerdir ?
Merhaba, mekan ve algı üzerine bir yazı hazırladık. Konu çok uzayınca bu yazıyı ayırmak istedim. Bu yazuda görsel algımızı etkileyen faktörlere değineceğim, hem kendime not olarak burada kalmasının hem de literatür taramaları yapmak için faydalı bir bilgi olabilmesi adına merak ettiğim, uğraş verdiğim konularda içerik üretmeye çalışıyorum.
Görsel algımızı etkileyen faktörler aslında direkt olarak aklımıza gelen başlıklardan oluşur. Sizin aklınıza ilk renk mi geldi? Benimki biçimdi. Ekip arkadaşlarıma sorduğumda ise doku diyen oldu, malzeme diyen oldu. Hadi bunları başlık başlık açıklayalım.
Biçim
Biçim nesnelerin dış görünüşü olarak tanımlanabilir ya da nesnenin dış görünüşünü algıladığımız şekil de diyebiliriz, metafizikte ise nesnenin gizli ilkesi olan maddeden ayırt edilen etkin, belirleyici rolüdür.
Biçimlerin iç mekanlara kazandırdıkları bir değer ve nitelik vardır. Bu değerler mekanda konfor, sıcaklık, samimiyet, hareket gibi birbirinden farklı etkiler oluşturabilir. Kavisli ve aynı zamanda yumuşak geçişli biçimlerin bulunduğu mekanlar rahatlık ve konfor hissini ziyaretçisinde uyandırır.
Renk
Çağdaş bilimin açıklamalarına göre renk, elektromanyetik dalgalardan oluşur. ‘Renk ışığın kendi öz yapısına ve nesneler üzerindeki yayılımına bağlı olarak göz üzerinde yaptığı etkidir.
Renk ile ilgili fiziksel algılamanın başında ışık gelmektedir. Genel koşullarda renk ışık olmadan var olamaz. Çünkü renk duyumuna ışık biçiminde bir enerji neden olur.
Mekanın işlevini ifade etmek ve gerçekleştirmek yoluyla da mekan algısına katkıda bulunur.
Renkler ile ilgili;
- Renk, mekanda istenilen atmosferi yakalar.
- Renk, birlik ya da farklılığı ortaya koyar.
- Renk, eşyaları karakterize eder.
- Renk, mekanın formunu tanımlar.
Renk psikolojisi içinde renklerin insanlar için neler ifade ettiği önemli yer tutmaktadır. İnceleyelim.
MAVİ
Kalmık’a göre mavi, insanda temizlik, rahatlık, sükunet ve dinlendirici bir etki yaratır. Ayrıca mavi insanda düşünme karar verme ve yaratıcı fikirlerin doğmasına yardımcı olur. Ayrıca mavi daima soğuktur ve sinirleri teskin edici bir etkiye sahiptir.
YEŞİL
Gözü dinlendiren tabiatta yaşatmanın rahatlık ve mutluluğunu veren renktir. İçerisinde bulunan sarı veya mavi miktarına göre karakteri değişir.
TURUNCU
Maksimum güç, enerjidir. Kırmızının parlama noktasıdır. Güneşin aydınlatma gücüne sahip olan renk dinamizm ve gençlik hissiyatının gücünü içerisinde barındırır.
MOR
Sarının tam karşı kutbunda bulunur. Bilinmeyenin ve gizliliğin dengidir. İlk zamanlarda çok pahalıya imal edildiği için kraliyet rengi olarak bilinir. Zenginliği temsil eder. Büyük bir alanı kaplıyorsa ürkütücü görünebilir.
BEYAZ
Boşluğu anlamlandıran renktir. Soyutun ve zekanın sembolü olarak görülür. Mutlak saflığı içerisinde barındırır.
SARI
Ortama neşe ve canlılık katar. Tamamlayıcı renk olarak çok güzel çalışır. Kullanıldığı mekana göre algıyı yumuşatıp sertleştirebilir.
KIRMIZI
Kendine güveni, enerjiyi ve gücü temsil etmektedir. Kullanıldığı alanı çarpıcı bir biçimde algılanmasına sebep olur.
Tutkunun rengi olarak da bilinir.
Malzeme
Bir şey yapmak, bir ürün oluşturmak için kullanılması gereken nesne ya da nesneler olarak tanımlanır.
Malzemelerin kimyasal, fiziksel, mekanik özellikleri yanı sıra ebatları, renkleri, dokuları gibi malzemeden malzemeye değişiklik gösterir. Bu özellikleri ile mekanda genişlik, derinlik, aydınlık, karanlık gibi görsel; soğuk, sıcak, yumuşak, sert gibi sezgiye dayalı algısal etkiler elde etmek mümkündür.
Örnekle açıklamak gerekirse; Metal ilk andan bilinen gri ve pürüzsüz dokusu ile soğuk bir malzemedir, biz bu malzemeyi alıp üzerine kırmızı renk uyguladıktan sonra sarı sıcak bir aydınlatma ile metale sıcak, dinamik bir kimlik kazandırabiliriz.
Doku
Yüzeylerin dokusu mekanın görsel etkisini, algılanmasını dolaysıyla mekanın karakterini büyük ölçüde etkiler. Mekanda yüzey dokunularak hissedilir, yüzeyler ile mekan okunur. Mekanlardaki yüzeylerin dokuları mekanı anlatan görsel ve nesnel unsurlardır.(Gezer, 2012)
İç tasarımda düz dokuların hakim olduğu mekanın daha soğuk hissettirken pürüzlü dokuların hakim olduğu mekanlar çoğu insanın kendini daha rahat hissettikleri; ılık bir ortamdaymış duyusunu yakalarken mekanı olduğundan sıcak gösterme eğilimindedir.
Işık
Işık, gözü etkileyerek, çizimlerin ve renklerin görülmesi olayını doğuran fiziksel bir enerjidir.
İnsanın ışık algısı, diğer algılama türlerinden farklı olarak sadece fiziksel uyarıya dayalı değildir. Gözlemcinin öznel durumu ile de doğrudan ilişkilidir.
Bir mekana ve sanat eserine mimar ya da sanatçı istediği etkiyi yükleyebilir. (Işık,malzeme ve renk ile.)
Mimari mekanda biçimin anlam kazanmasında ışığın büyük rolü vardır. Aydınlatma iç mekan tasarımlarında biçim ve malzemelerin oluşumundan sonra uygulanan ama öncesinde diğer öğelerle birlikte düşünülüp tasarlanmış bir öğedir.
İç mekanda biçim, malzeme ve aydınlatmanın birlikte düşünülerek tasarlanması bu aşamada önem kazanmaktadır. Aslında yapılacak olan aydınlatma ile formlar, malzeme ve renkler gibi mekanı oluşturan ana öğelerin etkilenmesi aydınlatmanın ne denli önemli olduğunu ortaya koymaktadır.
Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda; Mimarın ya da tasarımcının görsel algıyı etkileyen faktörlere dikkat ederek oluşturmaya özen gösterdiği mekanların insan psikolojisi, algısı ve yaşamın kalitesini direkt olarak etkileyen faktörler olduğunu görürüz.
Mekan – Algı ve Algıyı etkileyen faktörler üzerine almış olduğum notlar ve düşüncelerimi sizlerle paylaştım, umarım sizeler için de faydalı olmuştur.
Ben Oğulcan, bir başka yazıda görüşmek üzere 
#Mekan #Algı