Mimar Gözünden Yeni Nesil Kahveciler
Merhaba, yeni nesil kahveci mekanları hakkında bir yazı hazırladım. Bu yazuda kahve mekanlarının kurgu ve konseptine değineceğim, hem kendime not olarak burada kalmasının hem de literatür taramaları yapmak için faydalı bir bilgi olabilmesi adına merak ettiğim, uğraş verdiğim konularda içerik üretmeye çalışıyorum.
Kahve Kültürü Nedir?
Kahve kültürü, insanların kahveyi bir içecek olarak deneyimlemeleri, paylaşmaları ve kahveyle bağlantı kurdukları bir dizi uygulamayı içeren, kahvenin tüketildiği farklı bölgelerde ve toplumlarda farklılık gösteren, ancak temelde kahvenin sosyal, kültürel ve estetik bir deneyim olarak değerlendirildiği ortak bir noktayı paylaşan kavram olarak tanımlanabilir.
Üzerine kitaplar yazılan bu içecek içerisinde çok derin tarih, kültür, sosyoloji barındırmaktadır. Bizim ise odaklanacağımız kısım bu kültürün evrile evrile gelmiş olduğu son nokta, yeni nesil kahveciler ve kahve işletmesi olacak mekanların kurgusu ve konsepti olacak.
Hadi başlayalım.
Kahve Mekanı Konsepti Nasıl Olmalı?
Kahve mekanlarının konseptini belirlemek sanıldığı kadar kolay değildir çünkü kafe müşterisi (Hedef kitlesi) akıcı ve bağımsızdır. Her türlü insan her an müşteriniz olabilir ve müşterinizin psikolojisi, ruh hali birbirinden fazlasıyla farklılık gösterebilir. Bu sebeple net bir hedef kitleye hitap etmek pek de mümkün değildir.
Peki bu sorunu nasıl çözeceğiz?
Mekan kurgusundaki ana belirleyici faktöre tam olarak hakim olmasak da belli başlı bilgilere sahibiz, hedef kitlemizin belirsizliği ve akıcılığı konseptimiz için oldukça net bilgiler içermektedir. Tek yapmamız gereken doğru soruları sorabilmeliyiz ve olasılıkları iyi kurgulamalıyız.
İnsanlar için kahve mekanları bir mola olabilir, özellikle pandemi sonrası dizüstü bilgisayarını alıp gittiği ve çalıştığı bir alan olabilir, kalabalık gruplar halinde oturup kahve bahane sohbet şahane olarak vakit geçirilen bir mekan da olabilir veya yalnız kalıp sakin bir şekilde kitabına odaklanmak isteyen birinin bu anı güzel bir kahveyle tadlandırmaya çalıştığı bir durak da olabilir. Bütün bu senaryoların kendilerine özel biricik ihtiyaç programları doğacaktır.
Bütün bu olasılıkları göz önünde bulundurduğumuzda iç mekan konsepti, duvar renkleri masa ve sandalye tasarımları, aydınlatma ve müzik, insanların kafenizi nasıl algıladığını ve kafenizde nasıl vakit geçireleceğini belirler.
Buradaki konsept sorusunun cevabı minimal, bohem, endüstriyel, retro, rustik vb. Cevaplar değildir. Mekan konseptleri açılacak olan yere göre uygulanarak mimari düzlemde cevaplanmalıdır.
Mimari Düzlemde Kahveci Nasıl Olmalı?
Kafe planlanırken mimarlar genellikle 40/60 orantılını kullanır. Oturma planına %60 ayrılırken, %40 servis ve ıslak hacimlere ayrılır.
Mutfak ve depolama, içecek – yemek hazırlama, sipariş, servis, ana sirkülasyon, yüksek masa oturma alanı, salon alanı, ortak çalışma alanı ve bunların tesisat uygulamaları kalan %40’a dahil edilir.
Farklı birimlerin sayı ve ölçekleri mekandan mekana ve kurgudan kurguya değişiklik gösterebilir.
Hemen her kahve dükkanının anahtar kelimeleri ise; Erişilebilirlik, Pratiklik, Verimlilik, Konfor’dur
Doğru analiz edilmiş bir plan, doğru organizasyona sahiptir. Çalışanların içecek hazırlama ve servis alanı arasında gidip gelerek çoklu görevlerde hareket etmelerini ve ayrıca müşterilerin alanda nasıl hareket edeceklerini anlamalarını kolaylaştırır.
İç Mekan ve Ambiyans
Bazı projelerde mimarlar ya da iç mimar ister bir mimari akıma mensup olsun ister aktarmaya çalıştıkları belli bir bağlam / mizansen olsun, kendi tasarım konseptlerini gerçekten yansıtan tasarım öğeleri kullanırlar. Bu çok önemli bir noktadır iyi bir konsept ile problemlere çözüm bulmuş mimar ya da tasarımcı mekanın ruhunu oluşturur ve ortama anlam katar.
Unutmayın ki konuya kahve kültürü nedir? Üzerinde başladık ve kültürden kültüre farklılık gösterdiğine değindik. Burada üreteceğimiz mekanlarda yere özgü birbirinden farklılıklar göstermek durumundadır. Bir yerde başarılı olmuş bir iş bağlamından koparıldığı takdirde çok başarısız olabilir.
Çoğu kahveci ‘konfor’ ve ‘rahatlık’ odaklı tasarlanır. Bu göz önünde bulundurulduğunda ortam aydınlatması, yumuşak renkler, sıcak renk paleti, doğal malzemeler ve yeşillik gibi özellikler mekan içerisinde kendine yer bulur. Reçete yanlış değildir fakat yere ve mekana özgü işler ile buna karşılık bulmak çok önemlidir.
Mobilya Seçimi
Mobilya seçiminde işlevsellik, konfor ve ergonomik göz önünde bulundurulmalıdır. Kafenin iş modeli, müşteri kapasitesi ve deneyimlenmesi açısından çok spesifik olmadığı sürece alan aynı anda farklı müşteri tiplerini barındırabilmelidir. Sadece bir fincan kahvenin tadını çıkarmaya gelen ziyaretçiler, hareket halindeki kahve severler, çalışma grupları, çiftler, freelancerlar… liste bu şekilde uzayıp gidebilir. Her müşteri tipi ayrı mobilya seçimine ihtiyaç duyacaktır. Çalışma grupları kanepelerde çalışmaktan rahatsızlık duyar. Büyük bir masa ve dik oturum ihtiyacı bu grup için hayatiyken, tek başına gelen ziyaretçi küçük bir kahve köşesi arayacaktır.
Sirkülasyon
Çalışan bölgeleri söz konusu olduğunda alanı ne kadar boş ve düzenli olursa verimlilik o kadar artacaktır. Çalışan kendini rahat üretken ve güvende hissedecektir. İdeal olarak mekan içerisinde çalışanların yolları sık kesişmemelidir. Müşteriye hizmet vermek için defalarca ileri – geri gitmesi işletmeniz için büyük bir eksi yazacaktır. Çünkü bu hareket; servis sürecini geciktirirken baristayı yoracaktır. Bunu önlemek için çalışma alanını istasyonlar halinde düzenlemek, onlara bulundukları yerden 360* derece dönerek ihtiyaçlarını karşılamalarını sağlayabilmek verimliliği arttıracaktır.
Müşteri Sirkülasyonu
Müşteri mekana girer girmez neyi nereden alacağını ya da mekan içerisindeki işleyişi anlayabilmelidir. Mekanın işleyişini anlamak müşterilerinizi rahat ve güvende hissettirecektir. Bu işletme için hayati önem taşır.
İyi çözülmüş bir sirkülasyon planı bu hissiyatı kolayca sağlayabilir.
Yerleşim düzeni ve servis kuyruğu müşteri deneyimi üzerinde oldukça etkilidir. Genellikle servis kuyruğunu oturma alanından uzakta çözmek işleri biraz daha kolaylaştırır.
İşletme böylelikle take away satış yapabilme yetisini de kazanmış olur.
Bu yüzden sirkülasyon hayati taşıyan kararlardan biri de doğrusal bir sirkülasyon çözümlemek yerine, döngüsel bir sirkülasyon çözümlemeleri işletmenin kaderini değiştirebilir.
Kahve Barı ve Servis Alanı
Tasarım için aslında en kilit nokta bu alanlardır. Mimarlar ya da iç mekan tasarımcıları çoğu zaman estetik ve detaylar ile boğuşurken bazı şeyler gözden kaçabiliyor ve barda ya da servis alanda yetersiz alanlar ile karşı karşıya kalabiliyorlar. Bu yüzden önceliği yeme içme olan mekanların kurgularında yapılacak olan işe hangi makine gerekli bu makinelerin ölçüleri nelerdir sorularının cevaplarını mutlaka biliyor olmalıyız. Yoksa beklenmedik durumlarla karşı karşıya kalabiliriz. Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda oluşturduğunuz strateji optimize edilmiş bir iş akışı için yeterli alanın mekansal taviz veya engel olmadan kurgulanabilmesini sağlayacaktır.
Bar ve servis alanı için malzeme seçimi de bir o kadar önemlidir. Hijyen ve temizlik adına; temizlenmesi kolay malzemeler tercih edilmesi zamandan tasarruf ederken işletmeye geri dönüşü pozitif olarak yansıyacaktır.
Depolama
Özellikle servis alanı ve arka mutfak çevresinde bol miktarda depolama alanı gerekir. Zaman zaman çok küçük m2’lerde çalışmamız gerekebiliyor.Burada alan yaratmaya çalışırken mecburen depolama alanından taviz vermek gerektiği durumlar ortaya çıkabiliyor. Merak etmeyin burada imdadımıza mobilyalar koşuyor.
Sınırlı alana sahip projelerde çalışanların rahatça hareket etmesi gerekir, bu nedenle verimlilik çok önemlidir.
Depolamanın optimize edilmiş yolu; tavana kadar uzanan dikey raf üniteleri ve tezgah altı gibi daha yaygın depolama üniteleri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Cephe
Kullanıcı deneyimi için iç mekan kadar etkili olan cephe kahve dükkanının çekiciliği ve mekanın nasıl algılandığı konusunda çok etkilidir. (İlk izlenimler her zaman çok güçlüdür.)
Cephe ve giriş ister şeffaf öğelerle iç mekanı yansıtsın ister başka tasarım elemanlarıyla süslenmiş olsun, içerideki ambiyansı yansıtmalı ve davetkar olmalıdır.
Buradaki cephe karakteri; Yaklaşılabilir ve rahat olmalıdır.
Yayaların dikkatini çekmek için bir odak noktası görevi gören çok canlı ve çekici bir cephe yaratmak işletmenize karakter ve kimlik kazanmasında önemli rol oynar.
Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda; Mimarın ya da tasarımcının belli başlı tasarım kararlarını alarak oluşturmaya özen gösterdiği mekanların işletmeler ve müşterileri için de hayati olduğunu görürürüz.
Yeni nesil kahveciler – mekan – tasarım kararları üzerine almış olduğum notlar ve düşüncelerimi sizlerle paylaştım, umarım sizeler için de faydalı olmuştur.
Ben Oğulcan, bir başka yazıda görüşmek üzere 
#Kahve #Mekan #Coffee #Roastery #Design